Pojęcie „szkody górniczej” nie występuje w przepisach prawa, lecz jest pojęciem potocznym. Szkodę górniczą należy rozumieć jako szkodę w przedmiocie prawa własności spowodowaną ruchem zakładu górniczego.
Omawiane zagadnienie zostało uregulowane przez ustawodawcę w art. 144 i następnych ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (PGG).
W myśl przepisu art. 144 ust. 1 PGG właściciel nie może sprzeciwić się zagrożeniom spowodowanym ruchem zakładu górniczego, który jest prowadzony zgodnie z ustawą. Może on jednak żądać naprawienia wyrządzonej tym ruchem szkody, na zasadach określonych ustawą. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innych podmiotów, których prawa majątkowe są zagrożone ruchem zakładu górniczego.
Ustawa PGG odsyła w sprawach w niej nieuregulowanych do przepisów kodeksu cywilnego, które są stosowane wprost do naprawiania szkód górniczych ( art. 145 PGG).
Odpowiedzialność za szkodę górniczą ponosi przedsiębiorca prowadzący ruch zakładu górniczego, wskutek którego wystąpiła szkoda oraz inne podmioty prowadzące działalność regulowaną ustawą PGG, nawet jeżeli nie stosuje się do nich przepisów dotyczących ruchu zakładu górniczego.
Ustawodawca fragmentarycznie wskazał w art. 147 PGG sposób naprawienia szkody w formie przywrócenia stanu poprzedniego, jeżeli poszkodowany wybierze taki sposób naprawienia szkody górniczej. Przywrócenie stanu poprzedniego może w szczególności nastąpić przez dostarczenie gruntów, obiektów budowlanych, urządzeń, lokali, wody lub innych dóbr tego samego rodzaju. Natomiast naprawienie szkody w gruncie rolnym lub leśnym zdegradowanym lub zdewastowanym na skutek ruchu zakładu górniczego następuje w sposób określony przepisami o ochronie tych gruntów
Wobec powyższego by mówić o odpowiedzialności za szkodę górniczą wedle PGG konieczne jest spełnienie trzech warunków:
- zaistnienie szkody, a więc uszczerbku w mieniu lub interesach prawnie chronionych, którego poszkodowany doznał wbrew swojej woli;
- prowadzenie ruchu zakładu górniczego zgodnie z ustawą;
- związek przyczynowo–skutkowy pomiędzy szkodą a ruchem zakładu górniczego.
Poza regulacją PGG pozostają szkody na prawach niemajątkowych, ponieważ ustawa PGG nie zawiera normy, która byłaby podstawą prawną roszczenia o zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę.
Zaznaczyć należy, iż przepis 144 ust. 1 i 2 PGG dotyczy przypadku gdy ruch zakładu górniczego jest prowadzony zgodnie z ustawą. Regulacja ta nie będzie miała zastosowania wówczas, gdy źródłem zagrożenia nie będzie ruch zakładu górniczego albo ruch tego zakładu nie będzie prowadzony zgodnie z ustawą. Wówczas przedsiębiorca prowadzący zakład górniczy będzie odpowiadał za szkodę według zasad określonych w Kodeksie cywilnym.
Prowadzenie ruchu zakładu górniczego zgodnie z ustawą to prowadzenie go zgodnie z przepisami prawa, postanowieniami planu ruchu zakładu górniczego oraz zasadami techniki górniczej (art. 105 PGG). Warunek zgodności z ustawą nie będzie spełniony w sytuacji, gdy ruch jest prowadzony niezgodnie np. z planem ruchu zakładu górniczego.
Obrona przedsiębiorcy prowadzącego ruch zakładu górniczego przed roszczeniem odszkodowawczym z tytułu szkody górniczej powinna zmierzać w kierunku wykazania braku związku przyczynowego pomiędzy ruchem zakładu górniczego a szkodą.
Warto wykonywać na bieżąco pomiary drgań od robót strzałowych, pomiary emisji hałasu i pyłów, jak również zadbać o maksymalne zmniejszenie emisji oraz zachowanie bezpiecznej odległości robót strzałowych od obiektów budowlanych sąsiadujących z zakładem górniczym.