Odmowa przyjęcia przez pracownika nowych warunków zatrudnienia w ramach wypowiedzenia zmieniającego, a obowiązek wypłaty odprawy

Niekiedy pracodawcy wręczając pracownikowi wypowiedzenie zmieniające jego warunki zatrudnienia zastanawiają się, czy nie będą musieli zapłacić pracownikowi odprawy pieniężnej, gdy pracownik odmówi przyjęcia zaproponowanych mu nowych warunków zatrudnienia.

Problem może pojawić się wówczas, gdy wypowiedzenie zmieniające zostanie nieprawidłowo sformułowane, głównie w zakresie wskazania przyczyny, jaka doprowadziła pracodawcę do podjęcia tej decyzji.

Zgodnie z art. 30 § 4 KP, w oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zarówno tej zawartej na czas określony, jak i tej zawartej na nieokreślony, powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy. Przyczyna ta musi być konkretna i prawdziwa oraz zrozumiała dla pracownika.

Z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników („Ustawa”), wynika, że przepisy art. 5 ust. 3-6 i art. 8 Ustawy stosuje się odpowiednio w razie konieczności rozwiązania przez pracodawcę zatrudniającego co najmniej 20 pracowników stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie stosunku pracy lub jego rozwiązanie na mocy porozumienia stron, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że rozwiązanie stosunku pracy w trybie wypowiedzenia zmieniającego, a nie w drodze wypowiedzenia definitywnego, ma jedynie znaczenie dla oceny czy przyczyny wymienione w ustawie o zwolnieniach grupowych stanowią wyłączny powód uzasadniający rozwiązanie stosunku pracy. W przypadkach, gdy pracownikowi zaproponowano odpowiednią pracę, to odmowa jej przyjęcia może być w pewnym wypadku potraktowana jako współprzyczyna rozwiązania stosunku pracy. Będzie tak wtedy, gdy z uwagi na interes pracownika i zakładu pracy oraz rodzaj i charakter zaproponowanej pracy w zasadzie można oczekiwać, że pracownik powinien przyjąć zaoferowane mu nowe warunki.

Przyjmuje się, że w sytuacji odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych mu nowych warunków zatrudnienia, odprawa może być zasądzona wyjątkowo, gdy nowe warunki proponowane w związku z wypowiedzeniem zmieniającym można uznać za zmierzające do rozwiązania stosunku pracy lub obiektywnie nie do przyjęcia, mające charakter propozycji pozornej, zmierzającej w istocie do zakończenia stosunku pracy.

Dlatego też pracodawca każdorazowo winien dokonać oceny czy istniała tzw. współprzyczyna, o której mowa w ww. art. 10 ustawy z dnia 13 marca 2003 r., umożliwiająca pracodawcy zwolnienie się z obowiązku wypłacenia pracownikowi odprawy pieniężnej.