W dniu 28 października 2023 r. częściowo weszła w życie ustawa z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmianie ustawy prawo geologiczne i górnicze oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 2029).
Ustawa wprowadza definicję złoża strategicznego, które ze względu na swoje znaczenie dla gospodarki lub bezpieczeństwa kraju podlegać będzie szczególnej ochronie prawnej. Uznanie złoża za strategiczne będzie się odbywać na podstawie decyzji ministra klimatu i środowiska, który w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie nowelizacji, jest zobowiązany wszcząć z urzędu postępowanie w odniesieniu do złóż kopalin, które zostały udokumentowane przed dniem wejścia w życie nowelizacji.
Powyższa zmiana ma duże znaczenie dla możliwości realizacji zabudowy na terenie, na którym znajduje się złoże strategiczne, gdyż zgodnie z nowym brzmieniem art. 94a ust. 12 ustawy prawo geologiczne i górnicze, w decyzji uznającej złoże kopaliny za złoże strategiczne minister właściwy do spraw klimatu i środowiska może wskazać warunki, jakie gmina powinna uwzględnić w procesie planowania i zagospodarowania przestrzennego, a więc przy uchwalaniu planów miejscowych. W szczególności, gmina powinna uwzględnić konieczność wprowadzenia zakazu trwałej zabudowy lub zakazu innego zagospodarowania wyznaczonego obszaru złoża strategicznego w sposób, który wyłączyłby możliwość zagospodarowania tego złoża.
Zgodnie z nowelizacją gminy będą zobowiązane do uwzględnienia decyzji ministra w dokumentach planistycznych, bez możliwości odwołania się od niej do niezawisłego sądu. Właściciele nieruchomości położonych na terenie złóż strategicznych nie będą mieli natomiast prawa do żadnego odszkodowania za spadek wartości działki czy ograniczenie prawa do korzystania z niej.