Większość wykonawców realizujących umowy w trybie zamówień publicznych decyduje się na skorzystanie z pomocy innych podmiotów. Jest to zjawisko powszechne i nie ma się czemu dziwić, skoro prawo zamówień publicznych opiera się na regule szerokiego dopuszczania podwykonawców do realizacji inwestycji publicznych, poza szczególnymi sytuacjami, w których zamawiający wymagają osobistego wykonania w całości bądź części danego zamówienia publicznego.
Pojawia się jednak pytanie, czy w takiej sytuacji podmiot trzeci realizujący zamówienie publiczne zawsze będzie posiadał przymiot podwykonawcy? Odpowiedź na to pozornie nieistotne pytanie, w rzeczywistości rzutuje na szereg ważnych kwestii, poczynając już od dokumentu JEDZ. Przypomnieć bowiem należy, że w postępowaniach, których wartość jest równa lub przekracza progi unijne, JEDZ stanowi obowiązkowy dokument, który wypełnia nie tylko wykonawca, lecz także podwykonawca – oczywiście przy założeniu, że będzie on w jakiejś części realizował dane zamówienie publiczne.
Ocena czy w danej sytuacji mamy do czynienia z podwykonawstwem, czy też nie, powinna być dokonana po przeprowadzeniu analizy stosunku prawego łączącego wykonawcę z osobą trzecią.
W przypadku gdy jest to bezpośrednia relacja prawna, która zachodzi np. przy umowie o pracę albo umowie zlecenia, wówczas nie mamy do czynienia z podwykonawstwem. Stanowisko to potwierdza również orzecznictwo Krajowej Izby Odwoławczej. Na szczególną uwagę zasługuje w tym względzie wyrok z dnia 28 stycznia 2021 r., sygn. akt KIO 22/21, w którym Izba wskazała, że: „Zawarcie umowy zlecenia powoduje, że między zleceniodawcą a zleceniobiorcą powstaje stosunek dysponowania bezpośredniego, co oznacza iż Wykonawca będzie realizował zamówienia z udziałem zasobów własnych, a nie z udziałem podwykonawcy.”.
Zatem z podwykonawstwem będziemy mieli do czynienia wówczas, gdy wykonawcę i osobę trzecią nie będzie łączył bezpośredni stosunek prawny, co w praktyce będzie miało miejsce w przypadku korzystania z pracowników innego podmiotu, którzy zostali oddelegowani do realizacji danego zamówienia.